1. Phạm vi điều chỉnh của Nghị định 168/2024/NĐ-CP

Nghị định 168 quy định về:

• Các hành vi vi phạm hành chính về trật tự, an toàn giao thông đường bộ.
• Mức phạt tiền, hình thức xử phạt bổ sung, biện pháp khắc phục hậu quả cho từng hành vi.
• Thẩm quyền lập biên bản, thẩm quyền xử phạt của từng lực lượng chức năng.
• Quy tắc trừ điểm và phục hồi điểm giấy phép lái xe (GPLX) cho người điều khiển phương tiện.

Đối tượng áp dụng gồm: cá nhân, tổ chức Việt Nam và nước ngoài tham gia giao thông đường bộ trên lãnh thổ Việt Nam.

2. Mục tiêu chính của Nghị định 168

So với trước đây, Nghị định 168 nhấn mạnh mạnh mẽ hơn vào:

• Tăng tính răn đe với các hành vi nguy hiểm, dễ gây tai nạn (nồng độ cồn, vượt đèn đỏ, chạy quá tốc độ, đi lên vỉa hè…).
• Quản lý người lái bằng “điểm GPLX” thay vì chỉ phạt tiền, tước bằng.
• Siết chặt các hành vi gian lận, đối phó camera như che biển số, dùng biển số giả.
• Hài hòa với hệ thống camera, phạt qua hình ảnh, phạt nguội ngày càng phổ biến.

3. Một số thay đổi lớn so với trước đây

So với Nghị định 100/2019/NĐ-CP (và Nghị định 123/2021/NĐ-CP), Nghị định 168 có một số điểm nổi bật:

• Mức phạt tiền tăng đáng kể với các lỗi nặng, đặc biệt là nồng độ cồn, vượt đèn đỏ, đi sai làn, đi lên vỉa hè.
• Quy định rõ cơ chế trừ điểm GPLX (từ 2 đến 10 điểm tùy hành vi), gắn với từng nhóm lỗi cụ thể.
• Bổ sung nhiều hành vi mới hoặc làm rõ hơn như: dùng điện thoại khi lái xe, che biển số, để phương tiện cản trở xử lý vi phạm…
• Làm rõ thẩm quyền, quy trình phạt qua hình ảnh, phù hợp với xu hướng dùng camera AI, hệ thống giám sát tự động.

4. Một số mức xử phạt tiêu biểu đối với ô tô

Dưới đây là các nhóm lỗi điển hình mà tài xế ô tô cần đặc biệt lưu ý (mức phạt mang tính tóm tắt, chi tiết xem trong văn bản chính thức):

• Vượt đèn đỏ / không chấp hành đèn tín hiệu giao thông:
  – Phạt tiền khoảng 18 – 20 triệu đồng;
  – Nếu gây tai nạn có thể lên đến 20 – 22 triệu đồng, kèm trừ điểm GPLX ở mức cao và tước GPLX trong thời gian nhất định.
• Chạy quá tốc độ quy định (tuỳ mức vượt):
  – Vượt 5 – 10 km/h: phạt khoảng 800.000 – 1.000.000 đồng;
  – Vượt 10 – 20 km/h: phạt khoảng 4 – 6 triệu đồng, thường bị trừ điểm;
  – Vượt 20 – 35 km/h: phạt khoảng 6 – 8 triệu đồng, kèm trừ điểm;
  – Vượt trên 35 km/h: phạt khoảng 12 – 14 triệu đồng, trừ nhiều điểm, có thể tước GPLX.
• Vi phạm nồng độ cồn:
  – Chia làm 3 mức theo nồng độ trong máu/khí thở;
  – Mức phạt có thể lên đến hàng chục triệu đồng, kèm trừ 4 – 10 điểm và tước GPLX (mức nặng nhất có thể bị tước đến khoảng 22 – 24 tháng).
  – Đây là một trong những nhóm lỗi bị xử lý “rất nặng” trong Nghị định 168.
• Sử dụng điện thoại khi lái ô tô:
  – Bị phạt tiền khoảng 4 – 6 triệu đồng, có thể kèm trừ điểm GPLX tùy hành vi cụ thể.
• Che, làm mờ, dùng biển số xe không hợp pháp:
  – Mức phạt rất cao (nhiều trường hợp từ 20 triệu đồng trở lên), đi kèm trừ điểm lớn và tước GPLX.
  – Đây là nhóm hành vi nhằm đối phó camera, thường xuyên bị nhắc đến trong bối cảnh xử lý phạt nguội.

Những con số trên chỉ mang tính chất minh họa các khung cơ bản. Khi cần tra cứu chi tiết cho một lỗi cụ thể,
bạn nên xem trực tiếp điều, khoản tương ứng trong Nghị định 168 hoặc sử dụng công cụ tra cứu trên các cổng pháp luật.

5. Một số mức xử phạt tiêu biểu đối với xe máy

Với xe máy, nhiều hành vi vi phạm tưởng “nhỏ” nhưng mức phạt trong Nghị định 168 đã tăng rất mạnh:

• Vượt đèn đỏ:
  – Phạt khoảng 4 – 6 triệu đồng;
  – Nếu gây tai nạn có thể bị phạt 10 – 14 triệu đồng, kèm trừ nhiều điểm GPLX.
• Đi xe máy trên vỉa hè (leo lề):
  – Phạt từ 4 – 6 triệu đồng (trừ trường hợp đi qua vỉa hè để vào nhà, cơ quan);
  – Hành vi này thường kèm trừ điểm GPLX (thường là mức 2 điểm).
• Vi phạm nồng độ cồn:
  – Ở mức thấp nhất (dưới 50 mg/100 ml máu hoặc dưới 0,25 mg/l khí thở), phạt khoảng 2 – 3 triệu đồng;
  – Các mức nặng hơn phạt cao hơn nhiều, đồng thời bị trừ điểm và có thể tước GPLX trong nhiều tháng.
• Chở quá số người quy định, không đội mũ bảo hiểm:
  – Mức phạt tăng so với quy định cũ;
  – Tùy tình huống cụ thể có thể kèm trừ điểm.
• Lạng lách, đánh võng, đi ngược chiều, đi vào đường cấm:
  – Nhóm lỗi này đều bị xếp vào hành vi nguy hiểm, mức phạt cao và thường kèm trừ điểm GPLX ở mức đáng kể.

Điều quan trọng là người đi xe máy không nên xem nhẹ các vi phạm “nhỏ” như leo vỉa hè, lách làn trong giờ cao điểm,
vì nay có thể phải chịu cả phạt tiền cao và trừ điểm GPLX.

6. Xử phạt người đi bộ, xe đạp và một số đối tượng khác

Nghị định 168 cũng không “bỏ qua” người đi bộ, xe đạp, người dắt vật nuôi… tại khu vực đường bộ:

• Người đi bộ:
  • Đi vào đường cao tốc (không thuộc lực lượng quản lý, bảo trì) có thể bị phạt đến vài trăm nghìn đồng.
  • Không chấp hành đèn tín hiệu, biển báo, vạch kẻ đường… cũng bị xử phạt.
• Người điều khiển, dẫn dắt vật nuôi:
  • Để vật nuôi đi trên đường gây nguy hiểm cho người, phương tiện khác có thể bị phạt tiền.
  • Không dọn chất thải của vật nuôi trên đường, vỉa hè cũng bị xử phạt hành chính.
• Phương tiện đặc thù trong khu kinh tế, khu cửa khẩu:
  – Nếu không có tờ khai, phù hiệu kiểm soát theo quy định, cũng bị phạt với các mức riêng cho xe máy và ô tô.

Điều này cho thấy, Nghị định 168 hướng tới việc nâng cao ý thức của tất cả đối tượng tham gia giao thông,
không chỉ riêng tài xế ô tô hay người đi xe máy.

7. Hệ thống 12 điểm trên giấy phép lái xe: trừ và phục hồi thế nào?

Từ 01/01/2025, mỗi giấy phép lái xe (A1, A2, B1, B2, C, D, E…) sẽ được gắn với 12 điểm.
Khi người lái vi phạm, ngoài phạt tiền và các hình thức bổ sung (tước bằng, tịch thu phương tiện…),
còn bị trừ điểm GPLX theo từng lỗi.

Nguyên tắc chung:

• Mỗi vi phạm thuộc diện “trừ điểm” sẽ bị trừ từ 2 đến tối đa 10 điểm, tùy mức độ nghiêm trọng.
• Các lỗi rất nặng như vượt đèn đỏ gây tai nạn, nồng độ cồn cao, gây tai nạn nghiêm trọng… thường ở ngưỡng trừ điểm cao (gần mức 10 điểm).
• Nếu trong 12 tháng liên tiếp kể từ lần bị trừ điểm gần nhất mà bạn không bị trừ thêm điểm, hệ thống sẽ tự động phục hồi về đủ 12 điểm.
• Nếu bị trừ hết 12 điểm, GPLX không còn giá trị sử dụng. Người lái xe phải chờ ít nhất 6 tháng, sau đó tham gia kiểm tra lại kiến thức pháp luật về giao thông để được phục hồi điểm.

Quy trình trừ – phục hồi điểm sẽ được quản lý qua cơ sở dữ liệu xử lý vi phạm và các ứng dụng như VNeTraffic, VNeID,
giúp người dân theo dõi điểm của mình chủ động hơn.

8. Người tham gia giao thông cần làm gì?

Trước mức phạt tăng mạnh và cơ chế trừ điểm GPLX, lời khuyên thực tế cho tài xế và người đi xe máy là:

• Hạn chế tối đa các hành vi “tiện một chút” như vượt đèn vàng, lấn làn, leo vỉa hè – vì giờ đây mức phạt không còn “nhẹ tay”.
• Tuyệt đối nói không với rượu bia khi lái xe – chỉ một lần vi phạm nồng độ cồn nặng cũng có thể bị mất rất nhiều điểm, thậm chí bị tước GPLX dài hạn.
• Thường xuyên tra cứu vi phạm, tra cứu phạt nguội qua các kênh chính thức hoặc những website hỗ trợ uy tín như
  phatnguoi.org để kịp thời xử lý.
• Lưu giữ biên bản, hình ảnh, video trong trường hợp cho rằng quyết định xử phạt có sai sót để có căn cứ khi khiếu nại.

9. Kết luận

Nghị định 168/2024/NĐ-CP là bước siết chặt mạnh mẽ hơn đối với các hành vi vi phạm giao thông,
đồng thời mở ra một cách tiếp cận mới: quản lý người lái xe bằng “tài khoản điểm” gắn với giấy phép lái.

Khi hiểu rõ các quy định, mỗi người tham gia giao thông không chỉ tránh được việc bị xử phạt,
mà còn góp phần xây dựng môi trường giao thông an toàn, văn minh hơn cho chính mình và cộng đồng.