1. Hiểu nhầm giữa “phần đường” và “làn đường”

Trước hết, phải phân biệt hai khái niệm pháp lý rất quan trọng:

• Phần đường: là phần của mặt đường dành cho phương tiện giao thông,
  có thể chia cho xe cơ giới, xe thô sơ, xe hỗn hợp…
• Làn đường: là phần nhỏ thuộc phần đường, được chia bằng vạch kẻ dọc,
  dành cho một dòng xe chạy theo chiều nhất định.

Nhiều tài xế chỉ quan sát “mình không lấn sang đường bên kia”,
nhưng lại đi sai làn trong cùng một phần đường (ví dụ: đi vào làn ô tô buýt nhanh, làn xe máy, làn rẽ trái…).
Khi đó, dù “cảm giác” là đi đúng đường, bạn vẫn bị phạt lỗi không đi đúng làn đường.

2. Không để ý làn dành riêng: bus nhanh, xe buýt, xe 2 bánh…

Trên nhiều trục đường lớn, làn đường được ưu tiên hoặc dành riêng cho:

• Xe buýt nhanh (BRT).
• Xe buýt công cộng.
• Xe mô tô, xe gắn máy.
• Xe thô sơ hoặc làn hỗn hợp có tốc độ chậm hơn.

Những làn này thường được:

• Đánh dấu bằng biển báo phía trên hoặc bên lề.
• Có vạch kẻ riêng (vạch liền, vạch màu khác, chữ “BUS”, “ONLY”… trên mặt đường).

Nhiều tài xế chỉ nhìn thấy “làn trống, dễ chạy” nên đi vào,
hoặc đi chồng lên làn dành riêng mà không để ý biển báo từ xa.
Khi camera AI hoặc hệ thống giám sát quét hình, xe bạn vẫn đang nằm trong làn dành riêng
nên bị ghi nhận lỗi sai làn dù bạn không hề vượt hay lấn phần đường ngược chiều.

3. Làn rẽ trái, rẽ phải, đi thẳng – nhìn mũi tên không kỹ

Tại các nút giao lớn, mỗi làn có thể được quy định rõ hướng đi bằng:

• Biển hiệu lệnh R.411 (chỉ hướng đi cho từng làn).
• Vạch mũi tên trên mặt đường (chỉ được đi thẳng, rẽ trái, rẽ phải hoặc kết hợp).

Một số lỗi thường gặp:

• Chạy vào làn chỉ được rẽ trái nhưng lại đi thẳng qua ngã tư.
• Chạy làn đi thẳng nhưng đến gần nút giao lại rẽ phải “cho nhanh”.
• Đang ở làn rẽ phải nhưng “cố” đi thẳng vì thấy phía trước ít xe.

Trong hình camera, xe của bạn vẫn “nằm trong làn”, không lấn sang bên cạnh,
nên nhiều người nghĩ là không sai. Nhưng căn cứ theo biển/vạch mũi tên,
đây là lỗi không chấp hành chỉ dẫn của vạch kẻ đường, biển báo,
được tính là đi không đúng làn theo hướng đi được phép.

4. Lấn vạch liền khi chuyển làn gần nút giao

Một lỗi cực kỳ phổ biến khiến nhiều người “bị phạt mà không hiểu vì sao” là:
chuyển làn qua vạch liền gần nút giao hoặc đoạn cấm chuyển làn.

Quy tắc cơ bản:

• Vạch đứt cho phép chuyển làn (trong giới hạn an toàn).
• Vạch liền cấm chuyển làn, cấm đè vạch.

Ở nhiều đoạn đường:

• Đầu tiên là vạch đứt cho phép bạn thoải mái đổi làn.
• Gần đến nút giao thì vết vạch chuyển dần thành vạch liền, báo hiệu không được đổi làn nữa.

Tài xế hay cố “chen thêm một lần nữa” ngay lúc vạch đã liền,
nghĩ rằng “mình vẫn đi trong làn mới ổn định là được”.
Camera AI chỉ cần phân tích được việc bánh xe cắt qua, đè lên vạch liền
là đã đủ căn cứ ghi nhận lỗi đi sai làn hoặc không chấp hành vạch kẻ đường.

5. Đi vào làn khẩn cấp, làn dừng xe trên cao tốc

Trên cao tốc, nhiều người nghĩ làn ngoài cùng bên phải “vắng, dễ chạy” nên đi vào như làn bình thường.
Thực tế, đây thường là làn dừng xe khẩn cấp, chỉ dùng khi:

• Xe gặp sự cố kỹ thuật.
• Xe buộc phải dừng khẩn vì lý do bất khả kháng.

Việc chạy bình thường trong làn này bị xem là đi không đúng phần đường, làn đường,
nhất là khi camera trên cao tốc ghi lại rõ.

Hậu quả là tài xế tưởng mình vẫn “chỉ là đi đúng một làn bên phải”,
nhưng về mặt pháp lý lại là đi vào làn dành cho dừng xe khẩn cấp.

6. Khác nhau giữa “dải phân cách mềm” và làn ngược chiều

Một số tuyến đường có “dải phân cách mềm” bằng vạch sơn hoặc dải gờ thấp,
phân tách hai chiều xe chạy hoặc phân tách làn rẽ trái. Không ít người:

• Đi “chồm” lên khu vực này để quay đầu, rẽ sớm.
• Chạy đè lên vùng gạch chéo (island sơn) cho “đỡ tắc”.

Với camera, những khu vực này được xác định là phần không được đi hoặc phần dành cho hướng khác.
Khi xe bạn đè lên hoặc đi hẳn vào đó, hệ thống có thể coi là:

• Không đi đúng làn.
• Hoặc đi vào phần đường không dành cho phương tiện.

Dù bạn cảm thấy vẫn đang đi “giữa mặt đường, không lấn sang ngược chiều”,
nhưng về mặt tổ chức giao thông, bạn đã đi sai.

7. Làn hỗn hợp: xe máy và ô tô đi chung nhưng quy tắc không giống nhau

Ở một số tuyến, ban ngày làn ngoài cùng bên phải dành cho xe máy,
nhưng một số khung giờ lại trở thành làn hỗn hợp, hoặc cho ô tô được phép lưu thông.
Ngược lại, cũng có nơi giờ cao điểm ô tô bị cấm vào làn nhất định.

Nếu tài xế không để ý biển phụ ghi thời gian áp dụng,
rất dễ rơi vào tình huống:

• Đi đúng làn… nhưng đúng vào giờ cấm.
• Đi sai làn cho loại phương tiện của mình tại thời điểm đó.

Camera AI “không quan tâm” việc bạn thấy đường vắng hay đông,
chỉ dựa vào thời điểm, biển báo, loại xe và vị trí làn để ghi nhận vi phạm.

8. Góc quay camera và thói quen “đi chếch làn”

Một thói quen xấu khá phổ biến là:

• Không đi trọn trong một làn, mà chạy chếch “nửa làn này, nửa làn kia”.
• Đi gần sát vạch, lấn sang làn bên ngoài khi muốn vượt nhẹ.

Với mắt thường, bạn có thể thấy mình “chỉ lấn một chút”.
Nhưng ở góc nhìn từ trên cao của camera, toàn bộ thân xe nằm đè lên vạch, lấn sang làn bên cạnh.
Hệ thống hoặc cán bộ xử lý hoàn toàn có thể xác định bạn không đi đúng làn.

Đặc biệt trên các tuyến có kẻ làn hẹp, việc đi lệch một chút rất dễ bị kamera “bắt lỗi”.

9. Làm gì khi nhận thông báo phạt nguội mà nghĩ mình đi đúng làn?

Nếu bạn nhận được quyết định hoặc thông báo phạt nguội liên quan tới lỗi “không đi đúng làn đường, phần đường”
mà vẫn nghĩ mình đã đi đúng, có thể làm theo các bước:

• Đọc kỹ lại mô tả hành vi vi phạm
  Xem lại: thời điểm, tuyến đường, nút giao, loại lỗi bị ghi nhận.
• Đối chiếu lại với thói quen đi tuyến đó
  Bạn có thường đi vào làn bus, làn rẽ trái, làn xe máy… cho “nhanh” không?
• Đề nghị xem lại hình ảnh
  Liên hệ đơn vị ra quyết định, xin xem hình/clip để hiểu rõ tình huống.
  Nhiều người sau khi xem lại mới nhận ra mình đã đi vào làn cấm hoặc đè vạch mà trước đó không để ý.
• Nếu đã rõ vi phạm, nên chấp hành nộp phạt sớm và coi đó là kinh nghiệm cho những lần sau.

10. Kết luận: “Đi đúng làn” không chỉ là cảm giác, mà là bám theo biển, vạch và thời gian

Việc bị phạt nguội dù nghĩ mình đi đúng làn thường xuất phát từ:

• Hiểu chưa đầy đủ về khái niệm phần đường, làn đường.
• Không chú ý làn dành riêng, làn rẽ, giờ cấm, dải phân cách mềm.
• Thói quen đi lệch làn, đè vạch, “tiện đâu đi đó” tại nút giao.

Để thực sự “đi đúng làn” trong mắt camera và cơ quan chức năng, bạn cần:

• Đọc kỹ biển báo và vạch kẻ đường từ xa.
• Tôn trọng làn ưu tiên, làn dành riêng.
• Giữ xe ổn định trong một làn, hạn chế lấn, đè vạch.
• Chấp nhận đi chậm lại chút thay vì chen vào làn “trống” nhưng bị cấm.

Khi hiểu đúng và đi đúng theo “ngôn ngữ của biển báo và vạch kẻ đường”,
bạn sẽ tránh được nhiều phiền phức liên quan đến phạt nguội,
đồng thời giúp giao thông chung trật tự và an toàn hơn.