1. “Thời hiệu xử phạt” là gì?

Theo Luật Xử lý vi phạm hành chính, thời hiệu xử phạt là khoảng thời gian mà trong đó
cơ quan có thẩm quyền được phép ra quyết định xử phạt đối với một hành vi vi phạm.
Nếu hết thời hiệu mà không ra quyết định xử phạt thì không được xử phạt nữa,
trừ một số trường hợp đặc biệt do luật quy định.

Nói cách khác: thời hiệu giống như một “khung thời gian pháp lý” để xử lý vi phạm,
không phải là thời gian cho người vi phạm được “chậm nộp phạt”.

2. Thời hiệu xử phạt vi phạm giao thông đường bộ theo Nghị định 168

Nghị định 168/2024/NĐ-CP (hiệu lực từ 01/01/2025) quy định riêng về thời hiệu xử phạt
trong lĩnh vực giao thông đường bộ. Tại Điều 4, thời hiệu được nêu rất rõ:

• Thời hiệu xử phạt vi phạm hành chính về trật tự, an toàn giao thông trong lĩnh vực giao thông đường bộ là 01 năm.

Quy định này phù hợp với Luật Xử lý vi phạm hành chính, trong đó đa số lĩnh vực có
thời hiệu 01 năm, chỉ một số lĩnh vực đặc biệt (kế toán, hóa đơn, đất đai, môi trường, xây dựng, v.v.)
mới có thời hiệu 02 năm.

Như vậy, mọi hành vi vi phạm giao thông đường bộ (bao gồm cả bị phát hiện qua camera)
đều được áp dụng thời hiệu xử phạt là 01 năm, trừ khi có quy định khác trong luật chuyên ngành.

3. Thời hiệu phạt nguội tính từ thời điểm nào?

Với vi phạm giao thông nói chung, thời hiệu xử phạt thường được tính từ:

• Thời điểm hành vi vi phạm kết thúc (ví dụ: thời điểm bạn vượt đèn đỏ, chạy quá tốc độ…).

Riêng đối với các hành vi được phát hiện nhờ phương tiện, thiết bị kỹ thuật như camera, máy đo tốc độ,
Nghị định 168 quy định thêm về thời hạn sử dụng kết quả thu thập như sau:

• Thời hạn sử dụng hình ảnh, dữ liệu ghi nhận được để xác định vi phạm
  được tính từ thời điểm thiết bị ghi nhận cho đến hết ngày cuối cùng của thời hiệu xử phạt (01 năm).

Ví dụ đơn giản:

• Ngày 15/3/2025, camera ghi hình một xe ô tô vượt đèn đỏ.
• Từ ngày 15/3/2025 đến hết ngày 14/3/2026 là khoảng thời gian mà cơ quan chức năng có thể dùng dữ liệu đó để ra quyết định xử phạt.

Nếu vì lý do nào đó, sau hơn 01 năm kể từ ngày ghi nhận vi phạm mà chưa ra quyết định xử phạt,
thì hành vi đó hết thời hiệu xử phạt.

4. Sau 1 năm không thấy thông báo thì vi phạm có “tự xóa” không?

Cần phân biệt rõ hai trường hợp rất hay bị hiểu lầm:

4.1. Trường hợp 1: Chưa có quyết định xử phạt

Nếu trong vòng 01 năm kể từ ngày vi phạm, cơ quan có thẩm quyền:

• Không xác minh, lập hồ sơ; hoặc
• Không ra quyết định xử phạt; hoặc
• Không chứng minh được hành vi vi phạm bằng các chứng cứ hợp lệ;

Thì khi hết thời hiệu 01 năm, họ sẽ không được ra quyết định xử phạt đối với hành vi đó nữa.
Nói cách khác, bạn sẽ không bị xử phạt cho vi phạm đó nếu sau hơn 01 năm vẫn không hề có quyết định xử phạt hợp lệ.

4.2. Trường hợp 2: Đã có quyết định xử phạt, nhưng bạn chưa nộp phạt

Đây là chỗ mà nhiều người hiểu sai.
Thời hiệu xử phạt 01 năm là thời gian để ra quyết định xử phạt, không phải thời gian để bạn được nộp phạt “tự do”.

Nếu trong thời hiệu 01 năm:

• Quyết định xử phạt đã được ban hành hợp lệ; và
• Thông tin về vi phạm đã được cập nhật vào hệ thống quản lý (CSDL của CSGT, đăng kiểm…);

Thì dù bạn chưa nộp phạt ngay, vi phạm vẫn tồn tại. Bạn có thể:

• Bị nhắc lại khi đi đăng kiểm.
• Bị “chặn” thủ tục liên quan đến phương tiện cho đến khi hoàn thành nghĩa vụ nộp phạt.

Không có quy định nào nói rằng “không nộp phạt sau 01 năm thì tự xóa vi phạm”.
Điều này cũng được nhiều cơ quan báo chí và CSGT lưu ý, nhằm tránh việc người dân nghe theo tin đồn sai.

5. Thời hạn gửi thông báo phạt nguội cho chủ xe

Theo Thông tư 32/2023/TT-BCA, sau khi hệ thống phát hiện vi phạm bằng camera, CSGT sẽ:

• Tiến hành xác minh thông tin về phương tiện, chủ xe.
• Trong khoảng 10 ngày làm việc kể từ khi phát hiện vi phạm, sẽ gửi thông báo đến chủ xe hoặc người điều khiển liên quan.

Thực tế, tùy theo khối lượng công việc và tình trạng hệ thống, việc gửi thông báo có thể:

• Được thực hiện nhanh (trong vài ngày hoặc vài tuần); hoặc
• Được tổng hợp theo đợt, nhất là khi có nhiều vi phạm cần xử lý.

Do đó, bạn không nên chủ quan chỉ vì “vài tuần rồi chưa thấy ai liên hệ”.
Cách an toàn nhất là chủ động tra cứu định kỳ xem phương tiện của mình có vi phạm đang chờ xử lý hay không.

6. Hết thời hiệu xử phạt thì xử lý thế nào?

Khi một hành vi đã hết thời hiệu xử phạt (quá 01 năm mà chưa có quyết định xử phạt), cơ quan có thẩm quyền:

• Không được ra quyết định xử phạt tiền đối với hành vi đó nữa.
• Nhưng vẫn có thể áp dụng các biện pháp khắc phục hậu quả nếu luật cho phép
  (ví dụ: buộc khôi phục lại tình trạng ban đầu, buộc thực hiện nghĩa vụ bị bỏ sót…).

Đối với lĩnh vực giao thông đường bộ, phần lớn vi phạm là hành vi tức thời (vượt đèn đỏ, quá tốc độ, đi sai làn…),
nên nếu đã hết thời hiệu thì thường sẽ không bị xử phạt nữa.
Tuy nhiên, đây là trường hợp mà cơ quan chức năng không kịp hoặc không có căn cứ để xử lý,
chứ không phải “quyền được trốn phạt”.

7. Lời khuyên dành cho tài xế: đừng “đánh cược” với thời hiệu

Dù thời hiệu xử phạt trong lĩnh vực giao thông đường bộ là 01 năm,
nhưng việc “hy vọng chờ hết thời hiệu để khỏi bị phạt” là một lựa chọn rủi ro:

• Vi phạm có thể đã được ghi nhận và cập nhật, chỉ là bạn chưa nhận được thông báo.
• Đến lúc đi đăng kiểm, sang tên, hoặc làm thủ tục liên quan đến xe mới phát hiện vi phạm tồn đọng.
• Chậm nộp phạt khiến mọi kế hoạch về phương tiện bị gián đoạn, ảnh hưởng công việc, kinh doanh.

Cách tốt nhất vẫn là:

• Tuân thủ luật giao thông để hạn chế tối đa nguy cơ bị xử phạt.
• Chủ động kiểm tra vi phạm, đặc biệt sau các đợt cao điểm kiểm tra, xử lý.
• Nộp phạt sớm nếu vi phạm đã rõ ràng, coi đó là bài học kinh nghiệm.

8. Tóm tắt: phạt nguội có thời hiệu bao lâu?

Có thể tóm gọn về thời hiệu xử lý vi phạm giao thông phát hiện qua camera như sau:

• Thời hiệu xử phạt: 01 năm đối với vi phạm trật tự, an toàn giao thông đường bộ (theo Nghị định 168/2024/NĐ-CP).
• Thời hạn sử dụng dữ liệu camera: từ lúc thiết bị ghi nhận đến hết ngày cuối cùng của thời hiệu.
• Nếu hết 01 năm mà chưa có quyết định xử phạt thì hành vi đó hết thời hiệu xử phạt.
• Nếu đã có quyết định xử phạt trong thời hiệu, thì bạn vẫn phải chấp hành,
  không có chuyện “quá 01 năm thì tự xóa”.

Hiểu đúng về thời hiệu không phải để “né phạt”,
mà để mỗi người biết rõ quyền và nghĩa vụ của mình,
chủ động hơn trong việc tra cứu, xử lý vi phạm và quan trọng nhất là đi đúng luật ngay từ đầu.