Cuộc thi Innovation Challenge 2025 – AI vì cộng đồng

Innovation Challenge 2025 là sân chơi do Launch Pad thuộc Đại học Western Sydney (Australia) tổ chức,
quy tụ hơn 130 đội thi đến từ hơn 60 trường THPT trên toàn quốc, với hơn 600 học sinh tham gia.

Sau vòng loại, 42 đội xuất sắc bước vào chung kết khu vực tại Hà Nội và TP HCM,
mang theo những ý tưởng ứng dụng AI cho các bài toán thực tế: cảnh báo thiên tai,
bảo vệ môi trường, giao thông công cộng, nhà ở cho người thu nhập thấp, hỗ trợ người khiếm thị…

Điểm chung của các dự án là: AI không chỉ là “công nghệ cho vui”,
mà là công cụ để thế hệ trẻ chủ động giải quyết vấn đề xã hội ngay quanh mình.

Vòng tay cảnh báo thiên tai thông minh của đội Alpha School

Giải Nhất khu vực miền Bắc thuộc về đội Alpha School với dự án
“No one is left vulnerable to disaster impacts” – hệ thống cảnh báo và hỗ trợ người dân trong thiên tai
thông qua một chiếc vòng tay định vị thông minh làm từ silicon tái chế.

Vòng tay được tích hợp:

• GPS sử dụng năng lượng mặt trời, giúp định vị người đeo ngay cả khi mất điện diện rộng.
• Nút SOS để gửi tín hiệu khẩn cấp khi người dân gặp nguy hiểm.
• Kết nối với hệ thống trung tâm để chính quyền nhanh chóng khoanh vùng khu vực chịu ảnh hưởng,
  điều phối lực lượng cứu hộ, phân phối hàng cứu trợ hoặc điều động drone tiếp cận khu vực bị cô lập.

Giám khảo đánh giá đây là giải pháp giàu tính nhân văn, phù hợp với các địa phương thường xuyên chịu bão lũ,
giúp giảm đáng kể thời gian tìm kiếm nạn nhân và tổ chức cứu trợ có trật tự, an toàn hơn.

Tường chắn thông minh chống xói mòn, bảo vệ giao thông ven sông

Ở khu vực miền Nam, đội Vanta giành Giải Nhất với dự án
“A wall/barrier that prevents erosion and filters water in riverside communities” –
hệ thống tường chắn xói mòn ven sông tích hợp cảm biến và AI.

Giải pháp của Vanta:

• Kết hợp cảm biến theo dõi chuyển động đất, mực nước, lưu tốc dòng chảy để phát hiện sớm nguy cơ sạt lở.
• Dùng vật liệu sinh học để vừa gia cố bờ, vừa hỗ trợ lọc nước tại khu dân cư ven sông.
• Cảnh báo kịp thời tới người dân và chính quyền khi phát hiện dấu hiệu mất ổn định,
  từ đó chủ động hạn chế lưu thông qua khu vực nguy hiểm, điều chỉnh luồng giao thông đường bộ và đường thủy.

Ban giám khảo nhận định, mô hình này đặc biệt phù hợp với những khu vực chịu tác động nặng nề của biến đổi khí hậu
như đồng bằng sông Cửu Long, nơi nguy cơ sạt lở bờ sông gắn chặt với an toàn nhà cửa, đường sá và mạng lưới giao thông địa phương.

Hệ thống giao thông công cộng dùng AI điều tiết lưu lượng

Không chỉ thiên tai, giao thông đô thị cũng là mối quan tâm lớn của các đội thi.
Đội Edison tại khu vực miền Bắc đạt Giải Nhì với dự án
“AI-powered public transport system” – hệ thống giao thông công cộng được “lái” bởi dữ liệu và trí tuệ nhân tạo.

Ý tưởng của Edison là:

• Thu thập dữ liệu di chuyển hàng ngày của người dân (giờ cao điểm, tuyến hay tắc, nhu cầu đi lại…).
• Dùng AI phân tích để điều chỉnh tần suất xe buýt, tuyến chạy và thời gian xuất bến theo nhu cầu thực.
• Gợi ý các phương án di chuyển tiết kiệm năng lượng cho từng hành trình, khuyến khích chia sẻ phương tiện, giảm xe cá nhân.

Trong bối cảnh ùn tắc và ô nhiễm không khí tại đô thị lớn như Hà Nội,
những giải pháp kiểu này có thể trở thành công cụ hỗ trợ quan trọng cho các nhà quản lý khi thiết kế chính sách giao thông xanh,
ưu tiên vận tải công cộng và giảm tải cho hạ tầng đường bộ.

AI hỗ trợ người yếu thế và an toàn trong không gian công cộng

Nhiều dự án khác trong top 21 cũng cho thấy góc nhìn rất “người” của thế hệ học sinh:

• Kính thông minh cho người khiếm thị (đội Synergy, Giải Nhì khu vực miền Nam):
  chiếc kính dùng AI xử lý hình ảnh, nhận diện vật thể, rồi chuyển thành âm thanh giúp người khiếm thị
  định hướng và di chuyển an toàn trong không gian công cộng như nhà ga, bến xe, vỉa hè.
• Áo phao tích hợp AI (đội Macbook, Giải Khán giả yêu thích):
  khi người mặc rơi xuống nước, áo phao kích hoạt cảm biến, gửi tín hiệu định vị tới đội cứu hộ,
  tăng cơ hội phát hiện nạn nhân trong tình huống thiên tai, tai nạn giao thông đường thủy.
• Nền tảng phân tích giá nhà và tận dụng bất động sản bỏ trống (đội The F Students):
  dùng AI theo dõi biến động giá nhà theo thời gian thực,
  hướng tới mô hình mua lại nhà bỏ trống và cho người vô gia cư thuê, kết hợp cơ chế hoàn vốn xã hội.

Những ý tưởng này cho thấy với học sinh, công nghệ và AI không tách rời đời sống,
mà gắn trực tiếp với an toàn đi lại, quyền tiếp cận không gian công cộng và cơ hội sống tốt hơn cho cộng đồng yếu thế.

Ý nghĩa với tương lai giao thông và an toàn cộng đồng

Từ vòng tay, áo phao, tường chắn tới hệ thống xe buýt thông minh,
điểm chung là các dự án đều xem dữ liệu và AI là “cảm biến mở rộng” cho xã hội:
giúp chúng ta nhìn thấy sớm hơn các nguy cơ thiên tai, tai nạn, ùn tắc để hành động kịp thời.

Về phía quản lý nhà nước, việc thế hệ trẻ sớm làm quen với AI trong bối cảnh giao thông, thiên tai
là nền tảng quan trọng để sau này họ có thể tham gia vào các dự án lớn hơn:
quy hoạch đô thị, hệ thống giám sát giao thông, xử lý vi phạm tự động, tối ưu mạng lưới vận tải công cộng…

Với người dân, những giải pháp này cũng gợi mở một tương lai giao thông an toàn hơn,
nơi cảnh báo sớm, cứu trợ nhanh, di chuyển thông minh trở thành trải nghiệm bình thường,
chứ không chỉ xuất hiện trong các cuộc thi.

Kết luận: AI là công cụ, con người mới là mục tiêu cuối cùng

Cuộc thi Innovation Challenge 2025 cho thấy một thế hệ học sinh Việt Nam
rất khác với định kiến “chỉ học thuộc, thi cử”: các em sẵn sàng dùng công cụ mới như AI
để chạm tới những vấn đề rất đời thường – thiên tai, giao thông, nhà ở, sự an toàn của người yếu thế.

Khi những ý tưởng này tiếp tục được ươm tạo, kết nối với doanh nghiệp, trường đại học và cơ quan quản lý,
chúng hoàn toàn có thể trở thành giải pháp thực tế, góp phần xây dựng một hệ thống giao thông an toàn,
một xã hội ứng phó thiên tai chủ động, thông minh hơn.

Và trên hành trình đó, AI chỉ là công cụ – điều quan trọng nhất vẫn là
trái tim và trách nhiệm với cộng đồng của những người đang thiết kế, vận hành công nghệ.